Tekst w języku włoskim na stronie Watykanu ← kliknij!
Tłumaczenie i adaptacja internetowa:
dr Wojciech Kosek
Niniejsze opracowanie zostało opublikowane tutaj 3. września 2018 r.,
w dniu liturgicznego wspomnienia św. Grzegorza Wielkiego
Jest zwyczaj stały w Kościele – jak pisze Paweł VI w motu proprio Firma in traditione – że „wierzący, przynaglani przez swój zmysł religijny i kościelny, pragną dla bardziej aktywnego udziału w celebracji eucharystycznej dołączyć swój osobisty wkład, przyczyniając się tak do zaspokojenia potrzeb Kościoła, a zwłaszcza do utrzymania jego szafarzy” (AAS 66[1974], 308).
W dawnych czasach ta zbiórka polegała przeważnie na darach w naturze; w naszych czasach stała się niemal wyłącznie pieniężna. Jednak uzasadnienie i cele ofiary wierzących pozostały takie same i zostały zatwierdzone także w nowym Kodeksie Prawa Kanonicznego (zob. kan. 945 § 1; 946).
Ponieważ to zagadnienie dotyka wprost Najświętszego Sakramentu, każde, choćby najmniejsze wrażenie zysku albo świętokupstwa spowodowałoby zgorszenie. Z tego powodu Stolica Apostolska zawsze uważnie śledziła ewolucję tej pobożnej tradycji, interweniując w porę, aby zadbać o jej dostosowanie w zmieniających się sytuacjach społecznych i kulturowych, aby zapobiec lub naprawić, w razie potrzeby, wszelkie nadużycia związane z tymi dostosowaniami (zob. KPK kan. 947 i 1385).
W ostatnim czasie wielu biskupów zwróciło się do Stolicy Apostolskiej z prośbą o wyjaśnienia dotyczące odprawiania Mszy świętych w intencjach zwanych „zbiorowymi”, zgodnie z dość niedawną praktyką.
Prawdą jest, że wierni, zwłaszcza w regionach ekonomicznie zacofanych, zawsze mieli zwyczaj przynosić duchowieństwu ofiary skromne, bez wyraźnego domagania się, aby dla każdej z nich była odprawiona pojedyncza Msza święta według odrębnej intencji. W takich przypadkach dozwolone jest łączenie różnych ofiar, aby odprawić tyle Mszy świętych, ile to odpowiada oszacowaniu diecezjalnemu.
Wierni mają ponadto zawsze możliwość połączenia swoich intencji i ofiar w celu odprawienia jednej Mszy świętej w tych wszystkich intencjach.
Zupełnie inaczej jest w przypadku tych duchownych, którzy przyjmując od wierzących ofiary przeznaczone na odprawienie Mszy świętych według intencji odrębnych, nie odróżniają tej sytuacji od powyższej, łączą te wszystkie ofiary w jedną ofiarę i spełniają je jedną Mszą świętą, celebrowaną według intencji nazwanej „zbiorową”.
Argumenty na rzecz tej nowej praktyki są zwodnicze i pretensjonalne, jeśli nie odzwierciedlają wprost błędnej eklezjologii.
W każdym razie ten zwyczaj może nieść poważne ryzyko niespełnienia obowiązku sprawiedliwości wobec ofiarodawców ofiar, a rozszerzając się może stopniowo wyniszczyć i całkiem zgasić w ludzie chrześcijańskim wyczulenie i świadomość uzasadnienia i celowości składania ofiary dla odprawienia Najświętszej Ofiary według intencji szczególnych, ponadto pozbawiając świętych szafarzy, którzy nadal żyją z tych ofiar, środków potrzebnych do utrzymania, a także pozbawiając wiele Kościołów partykularnych dochodów dla ich działalności apostolskiej.
Dlatego też, wykonując mandat otrzymany od Ojca Świętego, Kongregacja ds. Duchowieństwa, do której kompetencji należy regulacja tej delikatnej materii, przeprowadziła obszerne konsultacje, wysłuchując również opinii konferencji episkopatów.
Po uważnym badaniu odpowiedzi i różnych aspektów tego złożonego problemu, we współpracy z inni zainteresowanymi Dykasteriami, ta Kongregacja ustaliła co następuje:
Art. 1 – § 1. Zgodnie z kan. 948 należy odprawić oddzielnie Msze św. w intencji tych, za których została indywidualnie złożona i przyjęta ofiara, nawet niewielka”. Dlatego duchowny, który przyjmuje ofiarę dla odprawienia Mszy świętej według intencji odrębnej, jest zobowiązany według sprawiedliwości spełnić przyjęty obowiązek osobiście (zob. KPK kan. 949: Kto ma obowiązek odprawienia i aplikowania Mszy św. w intencji tych, którzy złożyli ofiarę, pozostaje nim związany, chociażby bez jego winy przepadły przyjęte ofiary.), albo też polecić jego spełnienie innemu duchownemu, według zasad określonych przez prawo (zob. KPK kan. 954-955).
§ 2. Z tego powodu naruszają tę normę i ponoszą związaną z tym odpowiedzialność moralną ci duchowni, którzy przyjmują bez rozróżnienia (WK: tj. nie widząc różnicy między celebrą według jednej szczegółowej intencji a celebrą według wielu intencji równocześnie) ofiary dla odprawienia Mszy św. według odrębnych intencji i, skumulowawszy je w jednej ofierze bez wiedzy ofiarujących, spełniają je jedną Mszą świętą celebrowaną według intencji określanej jako „zbiorowa”.
Art. 2 – § 1. W przypadku, w którym poszczególni ofiarujący, uprzednio i jasno powiadomieni, zgadzają się dobrowolnie na to, że ich ofiary są kumulowane z innymi w jednej ofierze, wolno spełnić je pojedynczą Mszą świętą, odprawioną według jednej intencji „zbiorowej”.
§ 2. W tym wypadku konieczne jest, aby był publicznie podany dzień, miejsce i godzina, kiedy taka Msza święta będzie odprawiona, nie więcej niż dwa razy w tygodniu.
§ 3. Biskupi, w których diecezjach zachodzą te przypadki, zdają sobie sprawę, że ten zwyczaj, stanowiąc wyjątek od obowiązującego prawa kanonicznego, gdyby rozszerzał się nadmiernie – także w oparciu o błędne przekonania co do znaczenia datków na Msze święte – należy uznać za nadużycie, które mogłoby prowadzić do stopniowego osłabienia w wierzących zwyczaju składania datków dla odprawiania Mszy świętych według intencji pojedynczych, gasząc dawniejszy zwyczaj zbawienny dla pojedynczych dusz i dla całego Kościoła.
Art. 3 – § 1. W przypadku art. 2 § 1 celebransowi wolno zatrzymać tylko ofiarę ustanowioną przez diecezję (por. kan. 950).
§ 2. Kwoty ponad tę ofiarę mają być przekazywane do ordynariusza, o którym mowa w kan. 951 § 1, który ma je przeznaczyć na cele ustalone przez prawo (por. KPK kan. 946).
Art. 4 – Zwłaszcza w sanktuariach i miejscach pielgrzymkowych, gdzie zwykle napływają liczne ofiary dla odprawienia Mszy świętych, rektorzy, w obowiązku sumienia, muszą bacznie czuwać, żeby w tej materii sumiennie były stosowane normy prawa powszechnego (zob. głównie KPK kan. 954-956) i normy obecnego dekretu.
Art. 5 – § 1. Duchowni, którzy otrzymują ofiary według intencji szczegółowych na Msze święte w wielkiej liczbie, na przykład z okazji wspomnienia wiernych zmarłych albo z okazji innego szczególnego corocznego święta, a którzy nie są w stanie spełnić ich osobiście w ciągu roku (zob. KPK kan. 953), zamiast odrzucać je, udaremniając pobożną wolę ofiarujących i odwracając ich od dobrego postanowienia, są zobowiązani przesłać je innym duchownym (zob. KPK kan. 955) albo też własnemu ordynariuszowi (zob. KPK kan. 956).
§ 2. Kiedy w tych lub podobnych okolicznościach zachodzi to, co jest opisane w art. 2 § 1 niniejszego dekretu, kapłani powinni stosować się do postanowień art. 3.
Art. 6 – Biskupi diecezjalni mają szczególny obowiązek szybkiego i jasnego podania do wiadomości tych norm, obowiązujących zarówno duchowieństwo diecezjalne, jak i zakonne, oraz czuwania nad ich przestrzeganiem.
Art. 7 – Jednak konieczne jest także, aby wierni zostali o tym pouczeni poprzez specjalną katechezę, której podstawami są:
Ojciec Święty w dniu 22 stycznia 1991 roku zatwierdził w specjalnej formie postanowienia niniejszego dekretu i nakazał jego promulgację i wejście w życie.
Rzym, w siedzibie Kongregacji ds. Duchowieństwa, 22 lutego 1991 r.
Antonio kard. Innocenti
Prefekt
+ Gilberto Agustoni
Abp. tyt. Caorle
Sekretarz