Tekst w języku włoskim na stronie Watykanu ← kliknij!
Tłumaczenie i adaptacja internetowa:
dr Wojciech Kosek
Niniejsze opracowanie zostało opublikowane tutaj 3. września 2018 r.,
w dniu liturgicznego wspomnienia św. Grzegorza Wielkiego
Jest zwyczaj stały w Kościele – jak pisze Paweł VI w motu proprio Firma in traditione – że „wierzący, przynaglani przez ich zmysł religijny i kościelny, chcą dołączyć, dla bardziej aktywnego udziału w celebracji eucharystycznej, swój osobisty wkład, przyczyniając się tak do potrzeb Kościoła i zwłaszcza do utrzymania swoich ministrów” (AAS 66[1974], 308).
W dawnych czasach ta zbiórka polegała przeważnie na darach w naturze; w naszych czasach stała się niemal wyłącznie pieniężna. Ale uzasadnienia i cele ofiary wierzących pozostały jednakowe i były zatwierdzane także w nowym Kodeksie Prawa Kanonicznego (zob. kan. 945 § 1; 946).
Ponieważ materia dotyka wprost tego dostojnego Sakramentu, każde, choćby najmniejsze, wrażenie zysku albo świętokupstwa spowodowałoby zgorszenie. Dlatego Stolica Apostolska zawsze śledziła z bacznością ewolucję tej pobożnej tradycji, interweniując w porę, aby opiekować się tymi adaptacjami w zmieniających się sytuacjach społecznych i kulturowych, w celu zapobiegania albo poprawiania, gdziekolwiek zdarzyłyby się, ewentualnych nadużyć związanych z takimi adaptacjami (zob. KPK kan. 947 i 1385).
Otóż w tym ostatnim czasie wielu biskupów zwróciło się do Stolicy Apostolskiej, aby otrzymać wyjaśnienia odnośnie do odprawiania Mszy świętych według intencji nazywanej „zbiorowa”, według procedury całkiem niedawnej.
Jest prawdą, że od zawsze wierzący, zwłaszcza w regionach ekonomicznie zacofanych, mają zwyczaj zanosić duchowieństwu ofiary skromne, bez umyślnego domagania się, że dla każdej z nich ma być odprawiona pojedyncza Msza święta według odrębnej intencji. W takich przypadkach jest dozwolone połączyć różne ofiary, aby odprawić tyle Mszy świętych, ile to odpowiada oszacowaniu diecezjalnemu.
Wierzący następnie są zawsze wolni połączyć swoje intencje i ofiary dla odprawienia pojedynczej Mszy świętej według takich intencji.
Zupełnie inny jest przypadek tych duchownych, którzy, zbierając bez różnicy ofiary wierzących, przeznaczone do odprawiania Mszy świętych według intencji odrębnych, kumulują je w jednej ofierze i spełniają je jedną Mszą świętą, celebrowaną według intencji nazywanej właśnie „zbiorową”.
Argumenty na rzecz tej nowej praktyki są zwodnicze i pretensjonalne, jeśli nie odzwierciedlają błędnej eklezjologii.
W każdym razie ten zwyczaj może nieść poważne ryzyko niespełnienia obowiązku sprawiedliwości wobec ofiarodawców ofiar, a rozszerzając się wyniszczyć stopniowo i zgasić całkiem w ludzie chrześcijańskim wyczulenie i świadomość dla uzasadnienia i celu ofiary dla odprawiania Świętej Ofiary według intencji szczególnych, pozbawiając zresztą świętych ministrów, którzy żyją jeszcze z tych ofiar, środków potrzebnych do utrzymania i pozbawić wiele Kościołów partykularnych dochodów dla ich działalności apostolskiej.
Z tego powodu w wykonaniu mandatu otrzymanego od Papieża, Kongregacja ds. Duchowieństwa, w której kompetencje wraca z powrotem regulacja tej delikatnej materii, przeprowadziła obszerne konsultacje, słuchając także sądu konferencji biskupich.
Po uważnym badaniu odpowiedzi i różnych aspektów tego złożonego problemu, we współpracy z inni zainteresowanymi Dykasteriami, ta Kongregacja ustaliła co następuje:
Art. 1 – § 1. Według kan. 948 muszą być aplikowane „Msze święte odróżnione według intencji tych, których osobno ofiara dana, jeżeli nawet mała, została przyjęta”. (Należy odprawić oddzielnie Msze św. w intencji tych, za których została złożona i przyjęta ofiara, nawet niewielka.) Dlatego duchowny, który przyjmuje ofiarę dla odprawiania Mszy świętej według intencji odrębnej, jest zobowiązany według sprawiedliwości spełnić osobiście obowiązek przyjęty (zob. KPK kan. 949: Kto ma obowiązek odprawienia i aplikowania Mszy św. w intencji tych, którzy złożyli ofiarę, pozostaje nim związany, chociażby bez jego winy przepadły przyjęte ofiary.), albo też polecić jego spełnienie innemu duchownemu, według zasad określonych przez prawo (zob. KPK kan. 954-955).
§ 2. Z tego powodu nie spełniają tej normy i biorą na siebie względem tego odpowiedzialność moralną ci duchowni, którzy zbierają bezkrytycznie (WK: bezkrytycznie, tj. nie widząc różnicy między celebrą według jednej szczegółowej intencji a celebrą według wielu intencji równocześnie) ofiary dla odprawiania Mszy św. według odrębnych intencji i, skumulowawszy je w jednej ofierze bez wiedzy ofiarujących, zaspokajają je jedną Mszą świętą celebrowaną według intencji określanej jako „zbiorowa”.
Art. 2 – § 1. W przypadku, w którym ofiarujący, uprzednio i jasno powiadomieni, zgadzają się dobrowolnie na to, że ich ofiary są kumulowane z innymi w jednej ofierze, można spełnić je pojedynczą Mszą świętą, odprawioną podług jednej intencji „zbiorowej”.
§ 2. W tym wypadku konieczne jest, aby był publicznie podany dzień, miejsce i godzina, kiedy taka Msza święta będzie odprawiona, nie więcej niż dwukrotnie w tygodniu.
§ 3. Biskupi, w których diecezjach zachodzą te przypadki, zdają sobie sprawę, że ten zwyczaj, stanowiąc wyjątek od obowiązującego prawa kanonicznego, gdyby rozszerzał się nadmiernie – także w oparciu o błędne przekonania co do znaczenia datków na Msze święte – należy uznać za nadużycie, które mogłoby prowadzić do stopniowego osłabienia w wierzących zwyczaju składania datków dla odprawiania Mszy świętych według intencji pojedynczych, gasząc dawniejszy zwyczaj zbawienny dla pojedynczych dusz i dla całego Kościoła.
Art. 3 – § 1. W przypadku art. 2 § 1 celebransowi wolno zatrzymać ofiarę ustanowioną przez diecezję (por. kan. 950).
§ 2. Kwoty ponad tę ofiarę mają być wysyłane do ordynariusza, o którym mowa w kan. 951 § 1, który przeznaczy je na cele określone w ustawie (por. KPK kan. 946).
Art. 4 – Zwłaszcza w świątyniach i w miejscach pielgrzymek, gdzie zwykle napływają liczne ofiary dla odprawiania Mszy św., rektorzy, w obowiązku sumienia, muszą bacznie czuwać, żeby w tej materii sumiennie były stosowane normy prawa powszechnego (zob. głównie KPK kan. 954-956) i normy obecnego dekretu.
Art. 5 – § 1. Duchowni, którzy otrzymują ofiary według intencji szczegółowych na Msze święte w wielkiej liczbie, na przykład z okazji wspomnienia wiernych zmarłych albo z okazji innego szczególnego corocznego święta, nie mogąc spełnić ich osobiście w ciągu roku (zob. KPK kan. 953), zamiast odrzucać je, udaremniając pobożną wolę ofiarujących i odwracając ich od dobrego postanowienia, są zobowiązani przesłać je innym duchownym (zob. KPK kan. 955) albo też własnemu ordynariuszowi (zob. KPK kan. 956).
§ 2. Kiedy w tych lub podobnych warunkach zachodzi to, co jest opisane w art. 2 § 1 tego dekretu, kapłani powinni stosować się do postanowień art. 3.
Art. 6 – Na biskupach diecezjalnych szczególnie ciąży zadanie dać poznać te normy z bystrością i z jasnością, ważne zarówno dla kleru świeckiego jak i zakonnego, i dbać o ich przestrzeganie.
Art. 7 – Trzeba jednak, aby także wierzący byli pouczani w tej materii, za pomocą specjalnej katechezy, której podstawami są:
Papież w dniu 22 stycznia 1991 roku zatwierdził w specjalnej formie postanowienia niniejszego dekretu i nakazał jego promulgację i wejście w życie.
Rzym, w pałacu Kongregacji ds. Duchowieństwa, 22 lutego 1991 r.
Antonio kard. Innocenti
Prefekt
+ Gilberto Agustoni
Abp. tyt. Caorle
Sekretarz